Stała się wyspą niezwykle popularną wśród turystów, a jej kultura oraz sztuka spotykają się z ogromnym zainteresowaniem. Bali fascynuje też swą architekturą, która przybiera wspaniałe formy. Jakie budowle można najczęściej spotkać na tej wyspie? Jakie są cechy najbardziej charakterystyczne w przypadku poszczególnych obiektów wznoszonych na Bali?
Wyspiarska architektura a świat bogów
Architektura na Bali ma bardzo ścisły związek z religią. Dotyczy to nie tylko budowli sakralnych, ale i tych obiektów, które wznoszone są jako budynki świeckie. Wyspiarska architektura powiązana jest z koncepcjami religijnymi oraz kosmologicznymi. Tu wieży się, że wysokie miejsca są święte i mogą w nich mieszkać bogowie oraz duchy przodków, z kolei miejsca niskie mogą być zajmowane przez demony. Ważne w balijskim budownictwie jest też wyznaczenie osi północ-południe lub wschód-zachód. Miejsca, które wiążą się ze wschodami i zachodami słońca, są na tej wyspie kojarzone z życiem oraz śmiercią. Na architekturę Bali wpływ mają też założenia związane z hinduizmem oraz buddyzmem. Z religii tych wynika m. in. ogromny szacunek dla gór – miejsc świętych, z wierzeniami tymi związane jest również przekonanie, że każda rzecz na ziemi ma swe ściśle określone miejsce. Wpływa to na ostateczny wygląd tak ważnych obiektów, jakimi są domy, ogrody oraz świątynie.
Balijskie domy – najważniejsze zasady obowiązujące przy ich wznoszeniu
Tradycyjny dom na Bali to dom, który posiada własny dziedziniec i który otoczony jest murem. Dziedziniec to miejsce, które ze względu na brak dachu, zapewnia bliskość bogów, mur z kolei ma chronić dom przed wejściem na jego teren złych duchów. Taki układ jest ważny zarówno w przypadku skromnych domów wiejskich, jak i w przypadku bardziej okazałych rezydencji. Muł, cegła oraz kamień to materiały, z którymi w tradycyjnych domach można spotkać się najczęściej. Popularne są też daszki z suchej trawy oraz ceramiczne dachówki, zdobiące te bardziej okazałe rezydencje. Na teren domu wchodzi się przez specjalną bramkę, w której znajdują się m. in. nisze przeznaczone do składania ofiar. Każdy dom składa się z kilku pawilonów, których rola jest ściśle określona. Najważniejsze jest to pomieszczenie, w którym urządzana jest rodzinna świątynia. Powinna być ona urządzona w miejscu znajdującym się najwyżej lub w tym punkcie, który jest najbardziej wysunięty na wschód. Gdyby porównać balijski dom do ludzkiego ciała, miejsce świątyni znalazłoby się w tym miejscu, które powinna zajmować głowa. Rytualny pawilon to z kolei pępek, dziedziniec można natomiast porównać do tułowia, a sypialnie – do ramion. Dziś domy balijskie są już wprawdzie przesiąknięte kulturą zachodu, jednak taki układ nie powinien być dla nikogo zaskoczeniem na tej wyspie. Sporą nowością na Bali są ogrody oraz związana z nimi architektura ogrodowa. Są to elementy obce dla tradycyjnej kultury wyspiarzy, które jednak dość dobrze się tu przyjęły.
Balijskie świątynie
Na Bali religia zajmuje bardzo ważne miejsce, nic więc dziwnego, że wyspiarska architektura wiele uwagi poświęca świątyniom publicznym. Pura, czyli świątynia znajdująca się poza domem rodzinnym, porównywana jest do pałacu lub specyficznego miasta. Świątynie mogą być powiązane z miejscowymi klanami lub świętymi źródłami, są też świątynie związane z poszczególnymi wsiami lub regionami. Każda budowla tego typu ma ogromne znaczenie, każda z nich może się pochwalić ciekawym stylem. Najważniejsze świątynie poświęcone są Brahmie, uznawanego na Bali za boga-stwórcę. Wiele świątyń powstaje też na cześć boga Wisznu, uznawanego za boga życia. I w przypadku świątyń obowiązują takie elementy, jak dziedziniec, brama oraz mur. Chronią one święte centrum – miejsce, które wypełnione jest kapliczkami i pawilonami. To przy nich modlą się Balijczycy, dla których każda wizyta w świątyni jest wydarzeniem bardzo ważnym.
Na Bali religia ma ogromny wpływ na wiele dziedzin życia. Doskonałym dowodem na to staje się wyspiarska architektura. Tutejsze budowle, mimo silnych wpływów zachodnich, wciąż nawiązują do najważniejszych koncepcji religijnych, a zasady wznoszenia poszczególnych obiektów od wieków opierają się na tych samych podstawach.
